15 محصول خارق العاده ای که از میوه خرما بدست می آیند
ایده نوشتن این مقاله از جایی به ذهن ما رسید که چند وقت پیش با عده ای از دوستانمون که اهل کشور یمن بودند دیداری داشتیم و جالب بود که مادر یکی از این دوستان، کلوچه ای خشک که نوعی کوکی با با آرد هسته خرما و شیره خرما بود درست کرده بود و بسیار شیرینی جذابی بود. حالا قسمت جذاب تر این داستان این بود که دوست ما این شیرینی مادرش را به تولید انبوه رسانده بود و در حال حاضر حدود ۴ سال هست که کوکی های مادرش را با خلاقیت زیادی در داخل مارکت کانادا به فروش می رساند.
این داستان را برایتان تعریف کردم که به این نکته برسم که خرما محصول بسیار با ارزشی است، میوه خرما را می‌توان به صورت خام به محض چیده شدن از درخت مصرف و یا انبار کرد. خرمای انبار شده را می‌توان حتی تا یک سال بعد هم استفاده کرد (به شرط شرایط نگه داری مناسب). علاوه بر این موارد، می‌توان از خرما با مراحل فراوری ساده محصولات متفاوت دیگری تولید کرد و این امر باعث میشود که بتوانیم محصولات متنوع خوراکی و غیر خوراکی از خرما تولید کنیم.
حال ما درباره‌ی محصولاتی که از خرما و هستع‌ی خرما به دست می‌آید جست و جو کرده و نتیجه را به این صورت برایتان می‌نویسیم:
حدود ۴۰ درصد از خرمای تولیدی در ایران معمولا به دلیل شرایط نامناسب برداشت، آب و هوایی، نگهداری و بسته بندی به خرما های دور ریز تبدیل می شوند. از بخشی از این خرما ها که معمولا از خرما های کیفیت پایین هستند برای تولید شهد خرما (عسل خرما) و شکلات خرما استفاده کرد. از خرماهایی که ظاهر مناسب ندارند می‌توان جهت تهیه کیک های مختلف، غذاهای مخصوص صبحانه و یا داخل نان نیز استفاده کرد. آن دسته خرماهایی که از نظر شکل ظاهری مناسب نیستند را می توان به خمیر تبدیل کرد. این نوع خمیر به عنوان چاشنی، در تهیه سس، ترشی و پر کردن بیسکویت و شیرینی به کار می‌رود.
به طور کلی علاوه بر اهمیتی که خرما در تغذیه انسان (به خصوص در نواحی جنوبی کشور) دارد و به واسطه ارزش غذایی بسیار بالای آن، می توان محصولاتی نظیر شیره قند مایع (گلوکز)، الكل اتیلیک، خوراک دام، آرد خرما و نوشابه خرما از آن به دست آورد و همچنین در تهیه انواع نان ها، مارمالاد، آب نبات، شکلات، مخمر و… مورد استفاده قرار داد.
پایین تر، بخشی از کاربرد های میوه خرما را برایتان با توضیحاتی مختصر برایتان نوشتیم.
۱- شهد خرما و عسل خرما:
عبارت است از عصاره شیره خرما که مواد کلوئیدی و قسمت عمده مواد رنگی آن گرفته شده و به صورت یک مایع غلیظ شبیه عسل، در آمده است. عسل خرما محتوی کلیه مواد قابل حل خرما است و در صنایع نوشابه سازی، شکلات سازی، بستنی سازی، در تهیه مارمالاد و آب نبات و همچنین در قنادی ها کاربرد دارد.
۲- قند مایع خرما:
عبارت است از شربت تصفیه شده که کلیه املاح آن گرفته شده است و مخلوطی از انواع قند یعنی گلوکز، فروکتوز، ساکارز، با غلظت ۷۵ درجه بریکس است.
۳- شیره خرما:
شیره ای است که از قسمت گوشتی خرما تهیه می شود و مصرف خوراکی دارد. روند شیره گیری از خرما بیشتر در مناطق خرماخیز جنوب کشور به صورت سنتی انجام می شود. بدین ترتیب که خرما را در مخازن مخصوص ریخته و در اثر فشار بر توده‌ی خرما، شیره ای از انتهای مخزن خارج می شود. در این روش حدود ۱۵ درصد شیره به دست می آید و چنانچه این عمل در کارخانجات صنایع تبدیلی انجام شود تا ۶۰ درصد از خرما، استحصال می شود.
۴- سرکه خرما :
سرکه خرما از تخمیر خرماهای له شده در آب، با درجه حرارت ۳۵ تا ۴۰ درجه سلسیوس تهیه می شود. به طور کلی از هر صد کیلو خرما می توان سیصد تا چهارصد لیتر سرکه به دست آورد.
۵- مخمرهای خوراکی :
از شیره خرما می توان مخمر تولید کرد. مخمرهای حاصله، سرشار از پروتئین و ویتامین ها هستند و در تهیه خوراک دام و نیز در نانوایی کاربرد دارد.
۶- خرمای قطعه شده:
در این محصول اندازه خرما ۳/۸ یا ۳/۱۶ اینچ است و کلیه قطعات خرما با آرد یولاف یا آرد سویا و یا مخلوط دکستروز و یا هر ماده ای که از چسبندگی خرماها جلوگیری کند، پوشش داده می شود. این محصول معمولا همراه با غلات و یا در محصولات پخته شده از قبیل کیک ها، نان ها و شیرینی‌جات، مورد استفاده قرار می گیرد.
۷- تکه های پرس شده خرما:
در این محصول ابتدا خرما با فشار از صافی که سوراخ هایی با قطر ۳/۸ اینچ دارد، عبور داده می شود. در اثر این عمل قطعات خرما به قطر ۳/۱۶ تا ۱/۲ اینچ ایجاد می شود. سپس این قطعات در محلول دکستروز جهت یکنواخت شدن اندازه خرماها، غوطه ور شده و در انتها نیز خشک می شوند.
این محصول رطوبت کمتری نسبت به خرمای قطعه شده دارد. از این روش هنگامی استفاده می شود که قطعات خرما کاملا یکنواخت است و اندازه معینی دارد.
۸- خرمای له شده :
خرمای له شده همراه با سایر مغزهای خوراکی مانند گردو و فندق و همچنین میوه ها و شکلات مصرف می شود. همچنین در تهیه شکلات خرما، دسر خرما و نوشابه از این محصول استفاده می شود. خرمای له شده به همراه خشکبار و میوه، در شیرینی هایی مانند رول های بادام و خرما، رول های خرما و نارگیل یا خوشه های خرمایی شکلاتی، مصرف می شود.
۹- خمیر خرما:
یکی دیگر از محصولات جانبی خرما خمیر خرما است. در تهیه خمیر خرما از خرماهای درجه دو و سه استفاده میشود و آن ها را از یک صافی عبور می دهند. این خمیر در پخت شیرینی، غذای کودک و… مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین این محصول به عنوان یک شیرین کننده طبیعی، در پخت مواد غذایی مصرف می شود. در صورتی که مقدار شیرینی آن پایین باشد، می توان به آن شکر طبیعی اضافه کرد. به خمیر خرما، ادویه، سبوس برنج یا سبوس گندم، گردو و فندوق و یا سایر مغزهای خوراکی نیز می توان اضافه و از آن یک محصول حاوی پروتئین، فیبر و مواد معدنی تهیه کرد.
۱۰- خرمای پرفیبر:
محصولی از خرما است که با اضافه کردن ۷/۵ گرم فیبر خوراکی به صد گرم خرما تهیه می شود. این محصول مقدار زیادی فیبر داشته و مصرف دارویی دارد. خرمای پرفیبر برای بیمارانی که از چربی خون رنج می برند، مفید است.
۱۱- شکر خرما:
از سایر محصولات جانبی خرما می توان شکر خرما را نام برد. نحوه تهیه آن به این ترتیب است که با وارد کردن شکافی به شکل V در قسمت انتهایی تنه‌ی درخرما (محل اتصال برگ های سبز به تنه) شیره بسیار خوش طعم و شیرینی از آن قسمت استخراج می شود. این شیره بعدا در کارخانه تبدیل به شکر می شود. در صورت تخمیر شیره، مواد قندی آن تبدیل به الکل می شود. از یک هکتار کشت نیشکر، چغندر قند و درخت خرما به ترتیب می توان ۷، ۲/۵ و ۷/۵ تن شکر به دست آورد. علاوه بر شکر، تفاله های باقی مانده را می توان جهت مصارف خوراک دام نیز مورد استفاده قرار داد.
۱۲- عرق طارونه:
محصول دیگری که از درخت نخل به دست می آید و جزء صنایع خرما محسوب می شود عرق طارونه نام دارد. پوست تازه تارونه خواص دارویی دارد و عمدتا در همین زمینه ها مورد استفاده قرار می گیرد. به طور مثال مالیدن خمیر طارونه به لثه دندان، موجب تقویت آن و برطرف کردن پیوره، چرک و خون می شود. از خواص دیگر آن بر طرف کردن اسهال و دل پیچه است. عرق تارونه، خواص بی شماری در خصوص تقويت اعصاب و درمان بی خوابی و جلوگیری از ریزش مو و تقویت امور جنسی دارد.
۱۳- پنیر نخل خرما:
یکی دیگر از محصولات جانبی خرما پنیر نام دارد که در داخل تارونه و در سر ساقه نخل به صورت ماده ای سفیدرنگ (مانند پشمک) یافت می شود. اعراب به آن طلع و در ایران به آن پنیر گفته می شود.
۱۴- آرد هسته خرما:
از هسته خرما نیز که از مواد مختلف کربوهیدرات ۶۲/۵۱ درصد، فیبر ۱۶/۲ درصد، روغن ۸/۴۹ درصد، آب ۶/۴۶ درصد، مواد معدنی ۱/۱۲ درصد، پروتئین ۵/۲۲ درصد تشکیل می شود، می توان محصولات جانبی تهیه کرد. معمولا هسته خرما را آرد می کنند و آن را برای تهیه نان و یا خوراک دام مورد مصرف قرار می دهند. آرد هسته خرما می‌تواند تا ۱۵ درصد جایگزین آرد جو در جيره غذایی طیور شود.
۱۵- استفاده از هسته خرما در صنعت :
زرگرها و نقره سازها از هسته خرما زغال چوب تهیه می کنند و از آن برای صیقل دادن ظروف نقره ای و یا برای جلا دادن برخی فلزات استفاده می کنند که از پر کاربرد ترین صنایع خرما می باشد.
در مناطق روستایی خرماخيز، از برگ و تنه درخت خرما استفاده می کنند. از تنه آن در پوشش ساختمان ها و پل ها استفاده می شود و چوب آن در صنعت چوب سازی، کاغذسازی، نئوپان سازی و فیبرسازی کاربرد دارد که از مهم ترین صنایع خرما به شمار می روند.
مصارف دیگر برگ های خشک شده درخت خرما و همچنین تنه آن عبارت اند از:
- ایجاد سایبان هنگام برداشت و جمع آوری و نگه داری محصول و حصارکشی برای نهال های جوان به خصوص مركبات.
- در بسیاری از نقاط کشور از برگ های درخت خرما در تهیه دام، برای صید ماهی و نیز برای ساختن پاراوان، استفاده می کنند.
- مصارف سوختی درخت خرما نیز قابل اهمیت است. علاوه بر پختن غذا در هنگام هرس، دمبرگ های خشک درخت را قطع کرده و یکی دو سال بعد، قسمت باقی مانده را کهتوختک نام دارد، جدا کرده و از آن برای سوخت زمستانی استفاده می کنند که جزء صنایع خرما به حساب می آید.
علاوه بر این کاربرد ها از برگ درخت نخل خرما در صنایع دستی استفاده می کنند، به طوری که از بافتن برگ های درخت نخل خرما کالاهایی درست می کنند که مورد استفاده قرار می گیرند. به برخی از آن ها در زیر اشاره می کنیم:
از آنجا که توختک سبک است، می توان از آن برای آموختن فن شنا استفاده کرد. علاوه بر موارد مصرف فوق، موارد مهم دیگری در خصوص برگ های درخت خرما وجود دارد که به صنایع دستی موسوم است. این صنایع، بسته به نیازهای مناطق خرماخیز گسترش یافته است. به این صورت که برگچه های درخت خرما را از برگ اصلی جدا کرده و آن را خیس می کنند. از برگ های خیس شده در بافتن كفش، سبد، حصیر، خوره (نوعی گتاله که روی حیوان باربر می گذارند و داخل آن كود می ریزند)، انواع ظروف و… استفاده می شود.
از برگهای جوان که در اثر حمله حشرات، بریدگی پیدا می کنند، برای بافتن بادبزن و اشیای بسیار ظریف مانند کلاه و غربال استفاده می شود. انواعی از طناب که در گذشته استفاده از آن بسیار رایج بوده از بافت قسمت انتهایی برگ درخت خرما (به شکل مثلث است) که به آن پریچه می گویند، تهیه می شود. از پریچه ها برای بافت قالی های کوچک در جلو منازل، اتاق ها و رستوران ها نیز استفاده می شود. در جهرم پریچه به عنوان سیم ظرفشویی استفاده می شود.
مقالات دیگر ما :
