آمار ارقام تولید و مصرف خرما در ایران:
خیلی وقت پیش میاید که محصول کشاورزی در یک منطقه کشت و برداشت شود و از نظر کیفییت هم در درجه قابل قبولی باشد اما برای بومی های آن منطقه ناشناخته باشد یا به هر دلیلی از آن محصول کشاوزی برای مصرف استفاده نکنند.
شاید در نگاه اول این قضیه بسیار ساده و پیش پا افتاده باشد اما وقتی محصولی که در داخل کشور تقاضایی ندارد ولی برای بازار های جهانی محصولی مهم باشد در نهاییت به یک محصول تجاری تبدیل می شود. اینجاست که آمار و ارقام اهمییت پیدا می کند.
قسمت سخت ماجرا اینجاست که محصول کشاورزی موردنظر، هم مصرف کننده داخلی داشته باشد هم مصرف کننده خارجی، در این جور مواقع آمار و ارقام دقیق می تواند از به وجود آمدن مشکلات جدی خودداری کند.
حال می‌خواهیم به آمار و ارقام میوه خرما بپردازیم و ببینیم این اعداد برای این میوه مهم در ایران به چه صورت است.
سطح زيركشت، توليد و عملكرد خرما در ايران :
خرما در بين محصولات باغي با سهم 10 درصد از كل سطح باغات كشور، بعد از پسته و انگور در رده‌ی سوم سطح و با 6/5 درصد از كل توليد باغي بعد از انگور، سيب و پرتقال در رده چهارم توليد قرار ميگيرد. در حال حاضر خرما در 14 استان كشور كشت مي شود و حدود 400 رقم مختلف آن شناخته شده است كه اين ارقام به دليل داشتن منشا بذري داراي صفات ژنتيكي و مورفولوژيكي متفاوت ميباشند.
دامنه‌ی كشت اين محصول در غرب ايران از قصرشيرين و سومار در استان كرمانشاه و مهران و دهلران در استان ايلام شروع شده و در مناطق شوشتر، اهواز، شادگان، خرمشهر، آبادان و بهبهان در استان خوزستان گسترش يافته و سپس در نواحي ساحلي خليج فارس مانند بوشهر، شبانكاره و برازجان بهسمت كازرون، لنگه، لار، لامرد، جهرم و داراب ادامه پيدا كرده و پس از حاجي آباد هرمزگان و حوزه ميناب تا جيرفت و بم و نرماشير و شهداد در استان كرمان امتداد يافته و پس از عبور از بلوچستان ايران يعني مناطق ايرانشهر، سراوان و بمپور در نهايت در شرق كشور در شمالي ترين منطقه كشت خود يعني طبس در استان خراسان خاتمه مييابد.
كشت اين محصول در مناطق مركزي كشور نظير خور و بيابانك در استان اصفهان و بافق در استان يزد، نهبندان در استان خراسان و طرود در استان سمنان نيز متداول شده است.
استانهاي كرمان، سيستان و بلوچستان، بوشهر، خوزستان، فارس و هرمزگان با در اختيار داشتن 99 درصد كل توليد، استانهاي اصلي توليد خرما در كشور هستند.
مصرف خرما در ايران :
ميوه خرما به دليل دارا بودن مواد قندي فراوان و ارزش غذايي بالا، علاوه بر مصرف تازه خوري به عنوان غذاي اصلي مردم در مناطق محروم محسوب مي شود و همچنين در مواقع اضطراري مانند وقوع حوادث غيرمترقبه مورد استفاده قرار ميگيرد. بخشي از خرما در صنايع غذايي به مصرف رسيده، بخشي صادر شده و بخشي ديگر به عنوان ضايعات به مصرف خوراك دام ميرسد.
به طور كلي مصارف ارقام مختلف خرما با توجه به كيفيت آنها مشخص ميشود. بعضي از ارقام با توجه به كيفيت بافت خشك و نيمه خشك براي صادرات مناسب هستند. بعضي از ارقام به دليل دارا بودن بافت نرم مختلف در صنايع تبديلي براي تهيه شيره، قند مايع، الكل، سركه، آرد خرما و خمير آن مي باشد. همچنين ارقامي كه داراي هسته هاي درشت، كلاهك بزرگ، پوست ضخيم و بافت كم گوشت هستند و به عنوان خرماي درجه 3 و4 (ضايعات) معرفي ميشوند براي تهيه خوراك دام مناسب مي باشند.
مصرف سرانه خرما بين سالهاي 1391-1380نشان ميدهد، ميزان مصرف در اين سالها بين 10 تا 11 كيلوگرم به ازاي هر نفر متغير بوده است كه اين ميزان از حاصل جمع توليد و واردات محصول پس از كسر صادرات و ضايعات و تقسيم رقم حاصل به جمعيت سال مورد نظر به دست آمده است. با توجه به پراكندگي توليد خرما در كشور، مردم در برخي از مناطق، بسيار بيشتر و در برخي مناطق، بسيار كمتر از اين سرانه را مصرف مي نمايند. استان هاي خرما خيز از مناطق پرمصرف خرما محسوب ميشوند.
مصرف در شهرها
در شهرهاي بزرگ نظير تهران، اصفهان، مشهد و تبريز به عنوان مناطق كم مصرف و در شهرهايي نظير شهرهاي شمالي كشور به عنوان مناطق بسيار كم مصرف، اين ميوه بيشتر به صورت مقطعي و فصلي مورد استفاده قرار ميگيرد و مردم بنا بر اصول اعتقادي در مناسبت هاي خاص نظير سوگواري هاي ملي و مذهبي و ايام مقدس مذهبي همچون ماه هاي محرم و صفر و رمضان، مصرف اين ميوه را افزايش ميدهند.
به طور معمول مردم مناطق خرما خيز، اين ميوه را بيشتر به صورت فله و مردم ساير مناطق آن را در بسته بندي كوچك و متوسط كه معمولاً فاقد استانداردهاي بهداشتي و رعايت نكات لازم در بسته بندي است، مصرف مي نمايند.
طبق بررسی هاي فوق از آنجا که خرماي مصرفی خانوارها تنها از تولید داخل تامین میشود و سهم صادرات آن بیشتر از سهم مصرف خانوارها است، با توجه به روند افزایش تولید خرما در کشور، برنامه ریزي براي صادرات این محصول از اهمیت زیادي برخوردار است.
نتیجه‌گیري و پیشنهاد
با توجه به اینکه ایران به عنوان دومین کشور تولید کننده خرما در جهان می‌باشد و نیاز داخل را بدون نیاز به واردات میتواند تامین کند، به منظور ارز آوري بیشتر، رونق اقتصادي و ایجاد اشتغال می بایست موارد زیر را در نظر گرفت:
1- انتظارمیرود باسرمایه‌گذاري و استفاده از روش هاي مدرن بسته بندي و تنوع آن بتوان سهم عمده ای درصادرات خرما در بازارهاي جهان به دست آورد.
2- درایران قسمت عمده خرماي تولیدشده درصنایع تبدیلی ازقبیل شیره خرما،کیک،کلوچه و…مصرف می شودکه میتوان با سرمایه گذاري در صنایع تبدیلی علاوه بر اشتغال زایی صادرات این نوع محصولات را افزایش داد.
نتیجه:
کشور ایران در میزان تولید محصول خرما جزو سه کشور اول می باشد ولی از نظر میزان بهره وری محصول، در رده کشورهای هفتم و هشتم قرار گرفته است. اما در مقابل کشور تونس با این که تولید خرمای کم تری نسبت به ایران دارد ولی از نظر بهره وری در جایگاه دوم، سوم جهانی قرار دارد.
پس با توجه به پتانسیل های بالای که کشور در زمینه تولید خرما دارد با بالا بردن نظارت سازمان های مربوطه و دادن آموزش به باغداران و تجارت کننده ها می توان از میوه خرما مخصوصا خرمای مضافتی که بیشترین تولید ایران می باشد بیشترین سود آوری و ارز آوری رو برای کشور داشت.
شما با کلیک کردن روی لینک زیر میتوانید دیگر مقالات ما را استفاده کنید.
